اگزاست فن (Exhaust Fan) یا فن تخلیه، نوعی فن مکانیکی است که برای تخلیه هوا، بو، دود و گازهای آلوده از یک فضا و هدایت آنها به بیرون استفاده میشود. این دستگاهها در مکانهای مختلف مانند ساختمانهای مسکونی، تجاری، صنعتی و بهویژه در محیطهایی که تهویه طبیعی کافی نیست، نصب میشوند تا کیفیت هوای داخل را بهبود دهند. در این مقاله سعی بر این داریم تا اطلاعات کاملی در رابطه بااگزاست فن و انواع آن و در انتها کاربرد آن در سیستم های مدیریت دود و آتش نشانی صحبت کنیم.
اگزاست فن چیست؟
کاربردهای اگزاست فن
اگزاست فنها در فضاهای مختلف با کاربریهای متفاوت مورد استفاده قرار میگیرند، از جمله:
- آشپزخانهها: برای تخلیه دود و بخار ناشی از پختوپز.
- حمامها و سرویسهای بهداشتی: برای تهویه رطوبت و جلوگیری از رشد کپک و قارچ.
- کارخانهها و کارگاههای صنعتی: برای خروج گازهای آلاینده، بخارهای شیمیایی و گردوغبار.
- پارکینگها: برای تخلیه دود ناشی از اگزوز خودروها و بهبود کیفیت هوای داخل پارکینگهای سرپوشیده.
انواع اگزاست فن
- اگزاست فنهای دیواری: این نوع فنها مستقیماً بر روی دیوار نصب میشوند و هوا را به بیرون تخلیه میکنند. برای فضاهای کوچک و متوسط مناسب هستند.
- اگزاست فنهای سقفی: این فنها در سقف نصب شده و هوا را به بیرون هدایت میکنند. بیشتر در حمامها و سرویسهای بهداشتی کاربرد دارند.
- اگزاست فنهای کانالی (Ducted Exhaust Fans):این نوع اگزاست فن از طریق کانالهای تهویه، هوا را از یک یا چند نقطه جمعآوری و به یک خروجی مشترک تخلیه میکند. برای ساختمانهای بزرگ و صنعتی ایدهآل است.
- اگزاست فنهای جت (Jet Fans): مخصوص پارکینگها و فضاهای صنعتی بزرگ هستند. این فنها هوای آلوده را در مسیر خاصی هدایت میکنند تا از طریق سیستمهای دیگر تخلیه شوند.
کاربرد اگزاست فن در سیستمهای مدیریت دود
در سیستمهای مدیریت دود، اگزاست فنها نقش مهمی در تخلیه دود و گازهای سمی ناشی از حریق ایفا میکنند. این فنها با ایجاد جریان هوای مناسب، به تخلیه سریع دود و تأمین هوای تازه کمک کرده و از گسترش آتش و آسیب به افراد حاضر در محل جلوگیری میکنند.
اگزاست فنها در آتشنشانی و ایمنی ساختمانها نقش حیاتی دارند. در زمان آتشسوزی، تخلیه دود و گازهای سمی از فضای داخل ساختمان برای بهبود دید، کاهش دمای محیط و ایجاد شرایط ایمن برای فرار افراد و دسترسی نیروهای امدادی ضروری است. اگزاست فنها بهعنوان بخشی از سیستم مدیریت دود و تهویه اضطراری، با هدایت دود و گازهای مضر به بیرون، میتوانند خسارات جانی و مالی را به حداقل برسانند.
بهطور کلی، جهت تهویه پارکینگها دو روش کلی وجود دارد:
استفاده از فنهای سانتریفیوژ، کانالکشی و نصب دریچههای مختلف در طبقات پارکینگ: این روش برای تهویه معمولی پارکینگ به علت گاز کربن مونوکسید خطرناک خودروها استفاده میشود.
استفاده از جت فنهای محوری جهت خروج دود: این روش برای تخلیه دود در هنگام حریق از پارکینگ و تأمین هوای تازه به آن به کار میرود.

نقش و کاربردهای اگزاست فن در آتشنشانی و ایمنی ساختمانها
- تخلیه سریع دود و کاهش دما: در زمان آتشسوزی، تجمع دود و گرما میتواند فضا را خطرناک کند. اگزاست فنها به تخلیه سریع دود و کاهش دمای محیط کمک میکنند و فضای امنتری برای تخلیه افراد و عملیات آتشنشانی فراهم میکنند.
- افزایش دید و تسهیل فرار افراد: دود غلیظ میتواند دید را در مسیرهای فرار کاهش دهد. اگزاست فنها با حذف دود، دید افراد را بهبود میبخشند و باعث میشوند که ساکنان و کارکنان به سرعت و ایمنی از ساختمان خارج شوند.
- کمک به عملیات آتشنشانی و دسترسی نیروهای امدادی:اگزاست فنها با تخلیه دود و کنترل مسیر انتشار آن، دسترسی نیروهای آتشنشانی را به محل آتشسوزی آسانتر میکنند. این موضوع میتواند زمان دسترسی و مهار آتش را کاهش دهد و به ایمنی امدادگران کمک کند.
- کاهش گسترش دود به دیگر بخشهای ساختمان: اگزاست فنها میتوانند از انتشار دود به سایر طبقات و بخشهای ساختمان جلوگیری کنند. این عملکرد به کنترل گسترش آتش و دود در ساختمان کمک میکند و خطرات ناشی از دود در مناطق دورتر را کاهش میدهد.
- ایجاد فشار مثبت در مسیرهای فرار: در برخی سیستمهای تهویه، اگزاست فنها در ترکیب با فنهای فشار مثبت استفاده میشوند. این فنها با افزایش فشار در مسیرهای فرار مانند پلهها و راهروها، مانع از ورود دود به این مناطق میشوند و مسیر امنی برای خروج ساکنان ایجاد میکنند.
انواع اگزاست فنهای مورد استفاده در زمان آتشسوزی
- اگزاست فنهای با دبی بالا (High Capacity Exhaust Fans)
- این فنها با ظرفیت بالا طراحی شدهاند و برای تخلیه سریع حجم زیادی از دود و گازهای سمی از فضاهای بزرگ مانند پارکینگها، سالنهای تجمع و انبارها استفاده میشوند.
- فنهای جت (Jet Fans) برای پارکینگها و فضاهای بزرگ
- فنهای جت بهویژه در پارکینگهای زیرزمینی و تونلها برای هدایت دود به سمت خروجیها و جلوگیری از تجمع آن در فضاهای بسته به کار میروند. این فنها جریان هوا را به گونهای هدایت میکنند که دود از طریق کانالها و فنهای اصلی به بیرون هدایت شود.
- فنهای کانالی و نقطهای
- این فنها در نقاط استراتژیک ساختمان نصب میشوند و به تخلیه دود از طریق شبکهای از کانالها و خروجیهای دود کمک میکنند. این سیستمها در ساختمانهای چندطبقه و مراکز بزرگ تجاری بسیار کاربردی هستند.
- هر یک از این انواع بسته به شرایط مکان تا نوع کارکرد فن اگزاست، مورد انتخاب قرار خواهند گرفت. به لحاظ نوع پروانه بکار رفته برای ساخت، این تجهیز به دو گروه اکسیال و سانتریفوژ تقسیم بندی میشود.
- اگزاست فنهای سانتریفیوژ: این فنها با استفاده از نیروی گریز از مرکز، هوا را به بیرون هدایت میکنند و برای فضاهایی با نیاز به جریان هوای بالا مناسب هستند.
- اگزاست فنهای محوری یا اکسیال: این نوع فنها با استفاده از تیغههای محوری، هوا را در راستای محور خود جابجا میکنند و برای فضاهایی با مقاومت کم در برابر جریان هوا مناسباند
اجرای اگزاست فن
- اجرای صحیح اگزاست فنها نیازمند رعایت استانداردها و دستورالعملهای مربوطه است. بر اساس ابلاغیه سازمان آتشنشانی تهران، ساختمانهایی که از سال ۱۴۰۰ به بعد دستورالعمل ایمنی دریافت نمودهاند و طبقات منفی آنها دارای متراژ بیش از ۳۰۰ متر هستند، ملزم به اجرای اگزاست فن میباشند و باید نسبت به بارگذاری نقشهها در سامانه کنترل و بازرسی و اخذ تأییدیه اگزاست اقدام نمایند.
وندور لیست تهویه و کنترل دود
برای اینکه ملاک عمل روشنی برای اجرای سامانه تهویه، تخلیه و کنترل دود در اختیار کارفرمایان، سازندگان و مجریان باشد، قوانین و مقرراتی توسط سازمان آتشنشانی تهران تدوین شده است. وندور لیست تهویه و کنترل دود مورد تأیید آتشنشانی شامل شرکتهایی است که این خدمات را میتوانند ارائه دهند.
قیمت اگزاست فن
قیمت اگزاست فنها با توجه به نوع، اندازه، ظرفیت و برند متفاوت است. با توجه به نوسانات قیمت دلار، پیش از نهایی کردن خرید و همچنین بهرهمندی از تخفیفات ویژه و مشاوره رایگان، توصیه میشود با شمارههای 09010699823 - 09010690075 تماس حاصل فرمایید.